TBMM Dijital Mecralar Komitesinde konuşan TGK Genel Lideri Nuri Kolaylı, meseleleri ve beklentileri lisana getirdi.
Dijital Mecralar Kurulu’nun bugün TBMM’de yapılan toplantısına katılan TGK Genel Lideri Nuri Kolaylı, “Dijital mecralar, meseleler ve beklentiler” temalı bir konuşma yaptı. Kurul başkanlığını Hatay Milletvekili Doç. Dr. Hüseyin Yayman’ın yaptığı toplantıya çeşitli partilerden 17 milletvekili katıldı.
Türkiye genelinde faaliyet gösteren 9 gazeteciler federasyonu, 86 gazeteciler cemiyeti ve basın meslek kuruluşu ismine konuşan TGK Genel Lideri Nuri Kolaylı, konuşmasında şu görüşlere yer verdi:
“Teknolojide yaşanan süratli ilerlemenin paralelinde, bütün dünyanın değiştiği ve dönüştüğü bir müddetç yaşıyoruz. İnanılmaz bir süratle gerçekleşen bu süreç ekonomik, siyasi ve teknolojik gelişmeleri birlikteinde getiriyor.
Bu gelişmelerden yakından etkilenen medya bölümü de, bilhassa son çeyrek asırda değerli bir değişim ve dönüşüm sürecine girmiş, lakin vakit ortasında değişimlere paralel olarak yaşanan sıkıntıların çözümlenmesi bir yana, birbiri üzerine eklenmesiyle günümüzde adeta mukadderatına terk edilmiştir.
Bölümümüzde yaşanan sıkıntılar kıymet sırasına alınamayacak kadar büyük, karmaşık ve birbirini etkileyen niteliktedir.
Medya Bölümü, ekonomik problemlerin yanı sıra yasal düzenleme eksiklikleri, basın özgürlüğü, yetişmiş eleman zahmeti, teknik altyapı, istihdam ve etik pahaların farkında olmadan ya da bilerek ötelenmesi üzere meselelerle karşı karşıyadır.
Bu görüşmede medya kesiminde yaşadığımız bütün sıkıntılara ve bilgilerina değinmek yerine, bu sıkıntılardan dijital mecralara ait olanları sizler için özetlemek istiyorum.
Bu kapsamda birinci vakit içinderda internet yasasının eksikliğini dikkatlerinize sunuyorum.
süratle gelişen teknolojinin süratle gelişimi ve internet ağının şimdi her noktaya ulaşması ile birlikte, internet haberciliği hem bütün dünyada, birebir vakitte ülkemizde büyük bir gelişim gösterdi.
“İNTERNET HABER SİTELERİ”
Bölümde istihdam sağlayan gazete ve televizyonlarla muadil habercilik yapan kurumsal internet haber sitelerinin yanında, internet tabiriyle “kopyala yapıştır” kolaycılığından öteye gitmeyen haber siteleri de maalesef yer almaktadır.
Yasal boşluktan kaynaklanan sıkıntılar, her geçen gün daha da artmaktadır. İnternet medyasının yayıncılık, konusunda acil düzenlemeye gereksinimi vardır.
Bu kurumlarda habercilik yapan meslektaşlarımız da yapılacak düzenlemeyle gazeteci sayılmalıdır.
İstihdam sağlayan, gerçek manada habercilik yapan ve kurumsallaşan internet haber siteleri, Basın İlan Kurumu’na yeni ek kaynak bulunarak desteklenmelidir.
Bu gerçekleştiği takdirde; Genel Şura Üyesi olduğum için yakından takip ettiğim Basın İlan Kurumu’nun teknik altyapısı, internet sitelerine ilan ve reklam sevkini şimdiden gerçekleştirebilecek donanıma sahiptir.
Basın İlan Kurumu aracılığıyla yayınlanan bütün ilanlar, hali hazırda Türkiye genelinde bine yakın yaygın ve mahallî gazetenin internet sitesine entegre edilmiş “dijital ilan panosunda” yayımlanmaktadır. Türkiye’nin resmi ilan portalı olan “ilan.gov.tr” ile entegre çalışan sistem yardımıyla resmi ilanlar, gazetelerin basılı nüshalarının yanı sıra, gazetelerin internet sitelerinde de milyonlarca şahsa erişmektedir.
Bu dijital entegrasyon yardımıyla resmi ilanlar daha fazlaca görünür hale gelmiştir. Bu sayede Resmi ilanın yayınlanmasından beklenilen kamu menfaati de en üst düzeye çıkmıştır.
“üç boyutlu” KURALI HAKİM KILINMALIDIR
Tıpkı gazetelerde olduğu üzere radyo ve televizyonlar ile internet haber siteleri için de basın özgürlüğü kapsamında “Düzenleme, Destekleme ve Denetlemeyi” kapsayan “üç boyutlu” Kuralı hakim kılınmalıdır. Dalda yapılacak olan bu çalışmalar kararı toplumun gereksinimi olan tarafsız haberciliğin gerçekleşmesi sağlanırken, özel ömrün kapalılığının ihlali, şantaj habercilik, karşılık ve düzeltme haklarının korunması üzere sıkıntılı alanlara tahlil bulunacaktır.
Öte yandan cari açığa olumsuz katkı sağlayan ve memleketler arası dijital platformlara ve sitelere akan ulusal kaynaklar da bu biçimdece vergilendirilebilecek, denetim altına alınabilecektir. Bu mevzuda kapsamlı bir “İnternet Yasası” yahut “Sosyal Medya Yasası” hazırlıkları yapıldığı konusu gündemde bulunmasına rağmen, basın meslek örgütleri ve basın kuruluşları gelişmelerden habersiz kalmaktadır. Yasa taslağı TBMM’ye getirilmedilk evvel taraflar yasanın bilgileri konusunda bilgilendirilmeli, görüş ve teklifleri kesinlikle dikkate alınmalıdır.
İNTERNET YASASI “SOSYAL MEDYA” DÜZENLEMESİNİN GÖLGESİNDE KALMAMALI
yıllardır beklenen İnternet Yasası, son devirde gündeme gelen “sosyal medya” düzenlemesinin gölgesinde kalmamalı, internet ortamında faaliyet gösteren basın kuruluşlarının ve bu kurumlarda nazaranv yapan meslektaşlarımızın problemleri vakit geçirilmeden çözümlenmelidir. Bu kapsamda İnternet Gazeteciliği yapan muhabir, foto muhabiri, kameraman ve editör arkadaşlarımızın “Basın kartı” alması sağlanmalıdır.
Toplumsal medyaya yönelik yasa da epey dikkatli hazırlanmalı, söz ve basın özgürlüğünü yasaklayıcı değil, kişi hak ve özgürlüklerini savunan nitelikte unsurlar içermelidir.
Üstte özetlemeye çalıştığım dijital mecralardaki haberciliğe ve etik anlayışına ait meseleler, aslında mesleğimizin öbür mecralarını da kapsamaktadır. Bu niçinle Türk basını 2022 yılına girdiğimiz bu günlerde, gazetecilik mesleğini ve bu mesleği kimlerin yapabileceğini düzenleyen ‘Gazetecilik Meslek Yasası’na ivedilikle muhtaçlık duymaktadır.
Bilindiği üzere bu yasanın birinci adımı 5311 Sayılı Basın Birliği Yasası’dır. Basın Birliği Yasası 28 Haziran 1938 tarihinde yayınlanarak yürürlüğe girmiştir. Türk basınına “meslek odası” sistemini getirmek üzere çıkarılan Basın Birliği Yasası, ne yazık ki yalnızca 8 yıl yürürlükte kalmıştır.
Gerek şube kongrelerinin vaktinde yapılamaması, gerekse bir hayli bölgede gazete sahiplerinin toplantılara katılıp, kurulan kurullarda bakılırsav almaması niçiniyle yasa yalnızca Anadolu Ajansı’nda uygulanabilmiştir. Akabinde ortaya çıkan politik çekişmeler niçiniyle “mesleği yerine getirmek için Birliğe zarurî üye olmayı” gerektiren yasa, ne yazık ki 18 Haziran 1946’da yürürlükten kaldırılmıştır.
Günümüzde bu biçimde bir yasa olmayınca dileyen herkes, eğitimine ve bilgi birikimine bakılmaksızın bilhassa dijital medya kurumlarında “gazeteciyim” diyerek mesleğe başlayabilmektedir. halbuki gazetecilik/habercilik, özel eğitim gerektiren bir meslektir. Buna rağmen mesleğe girişte gazetecilik alanında eğitim görmüş olma koşulu bulunmamaktadır. Gazetecilik yapmak isteyen bir kimse, eğitim düzeyi ne olursa olsun işe girebilmekte, meslekte rahatlıkla yükselebilmektedir.
Basın kuruluşları, hatta hiç bir kaydı olmayan internet haber siteleri, yoldan geçen rastgele birini, eline bir fotoğraf makinesi – cep telefonu vererek istihdam edebilmektedir. Bunun bir sebebi de ucuz işgücü kullanmasıdır.
Bu durum, basın mesleğini her türlü istismara açık hale getirmektedir. Daha da üzücüsü habercilik, bilhassa dijital medyada tehdit ve şantaj aracı olarak kullanılmaktadır. İşin acısı; bu cins insanları basın mesleğinden uzaklaştıracak rastgele bir yasal düzenleme bulunmamaktadır.
‘Gazetecilik Meslek Yasası’ olmamasının kararı olarak; ismi “gazeteci” olan lakin mesleğimizi çıkarları için kullanmaktan öteki niyeti olmayan şahısların yakışıksız alakalarına şahit olmaktayız.
Kesimde “adına gazeteci” diyen lakin gazetecilik değil, kirli çıkar münasebetlerinin odağı olan bu beşerler basın mesleğini kirletmekte, toplumda mesleğimizin güvenilirliğini düşürmektedir. Bu kelamda gazeteciler, siyasetçilerle, endüstrici ve iş insanlarıyla, hatta kanundışı bireylerle içli dışlı ilgilere girmekte, rüşvet almakta, şahsi çıkarları uğruna basın mesleğinin onurunu ayaklar altına almaktan çekinmemektedir.
Gazetecilik mesleğinde bu çarpık durumu ortadan kaldırmak için, gazetecilik mesleğini ve bu mesleği kimlerin yapabileceğini düzenleyen “‘Gazetecilik Meslek Yasası” teknolojik gelişmeler de göz önüne alınıp, dijital medyayı da kapsayacak biçimde bir daha çıkarılmalıdır.
GAZETECİLİK MESLEK YASASI
bu biçimde bir düzenleme fikir özgürlüğünü kısıtlayıcı değil, tam bilakis haber alma özgürlüğünü gerçek manada hayata geçirmeyi sağlayıcı nitelikte olmalıdır.
Siyasetçilerin, bürokratların, hukukçuların, akademisyenlerin ve basın meslek kuruluşu temsilcilerinin iştirakiyle çalışma kümeleri oluşturularak Gazetecilik Meslek Yasası ülkemize kesinlikle kazandırılmalıdır.
Hem ülkemizde, tıpkı vakitte tüm dünyada dijital mecraları da kapsayan Medya Dalındaki meselelerin temelinde, ekonomik niçinler yer alıyor.
Ekonomik olarak ardında rastgele bir dayanak olmadan ayakta kalamayan medya kuruluşları, bütün dünyada, maalesef siyasi ve ekonomik güç odaklarının, yasa dışı yapılanmaların, bedelleri istismar eden çevrelerin ve buna benzeri gücü elinde bulundurmak isteyen çıkar kümelerinin denetimine boyun eğmek zorunda kalıyor.
Siyaset ve ticaret ile yakından bağlı bir meslek olan gazeteciliğin icrasında, siyaset ve ticaretin yayınları yönlendirmesine müsaade verilmemelidir.
Gelişmiş demokrasilerin şayet olmazsa olmazı pozisyonunda yer alan ve kuvvetler ayrılığı prensibiyle gerçekleşen ülke idarelerinin 4. gücü olarak kabul edilen medya, gerçek manada fonksiyonunu yerine getirebilmek için ekonomik bağımsızlığını sağlamak zorundadır. Dijital mecralarda yayıncılık yapan medya kuruluşları da bu kapsamda değerlendirilmelidir.
Dijital Medyanın, siyasal iktidar ve devlet kurumları da dâhil olmak üzere hiç bir güç odağının denetiminde olmadan hayatını sürdürmesini sağlayacak düzenlemelerin yapılması, demokrasinin gelişmesi ve yerleşmesi için zorunluluktur.
Bu niçinle, dijital medyanın ekonomik bağımsızlığını sağlayacak düzenlemeler yapılmalı, hem medya kuruluşları, birebir vakitte bu kuruluşlarda çalışan basın işçileri ekonomik baskıdan kurtarılmalıdır.
bu biçimde bir düzenlemeyle ekonomik bağımsızlığını kazanacak olan medya kuruluşları, rastgele bir kişi yahut güç odağının denetiminde olmadan, özgürce yayıncılık yapacak, topluma ve ülkeye gerçek manada hizmet eder hale gelecektir.
Kısa ve uzun vadeli tahlil tekliflerimiz:
Kısa ve uzun vadede alınması ve aşikâr bir aksiyon planı çerçevesinde yaşama geçirilmesi gereken tedbirler:
1) Medya bölümünde faaliyet gösteren gazete, televizyon, radyo ve kurumsal internet haber siteleri için kamu bankalarınca “kredi” sağlanmalıdır. Medya kuruluşlarına banka sicil durumuna bakılmaksızın faizsiz kredi verilmelidir.
2) Medya kuruluşlarının birikmiş SGK ile öbür vergilerinde indirim yapılmalı, indirim daha sonrası hesaplanacak borç taksitlendirilmelidir.
3) Gazete, televizyon, radyo ve kurumsal internet haber sitelerinde nazaranv yapan basın çalışanlarına ve başka basın kartı sahibi gazetecilere faizsiz kredi verilmelidir.
4) Televizyon kuruluşlarından alınan uydu bedellerinde indirim yapılarak TL’ye çevrilmeli, taksitlendirilmeli, RTÜK hisseleri düşürülerek, bir süre alınmamalıdır. Tüm RTÜK ödemeleri en az bir yıl ötelenmeli, mevcut borçların faizleri sıfırlanarak 72 aya varan vade ile yapılandırılmalıdır. Zarurî yayınlanan kamu spotları fiyatlandırılmalıdır.
5) Dijital medya dahil tüm mahallî basın kuruluşları, belediyeler ve kamu kurumları tarafınca ilan ve reklamlarla desteklenmeli; THY, Vakıfbank, Ziraat Bankası ve kamu ilanları mahallî medyaya yönlendirilmeli, ayrıyeten bakanlıklar fiyatlı Kamu Spotu ve zarurî yayın takviyesi vermelidir.
6) Gazete, radyo-televizyonlar ya da dijital mecra ayırımı yapılmaksızın tüm medya kesiminin sarf materyallerinde KDV sıfırlanmalıdır.
7) Gazete, radyo-televizyonlar ya da dijital mecra ayırımı yapılmaksızın tüm medya bölümüne indirimli güç takviyesi sağlanmalıdır.
8) Kalkınma Ajansları takviyeleri açısından kurumsal dijital medya kuruluşları sivil toplum örgütü statüsünde değerlendirilmelidir. bu biçimdece ajansların vereceği dayanak dilimi artırılmalıdır.
9) Medya Sektörü’nün ortasında bulunduğu sıkıntıların kısa, orta ve uzun vadede tahliline dönük Acil Tedbir Paketi açıklanmalıdır. Paket içeriğine ait kesimin ve üniversitelerin de ortasında bulunduğu bir Şura toplanmalıdır.
10) Gazeteler, radyo-televizyonlar ile internet sitelerinin basın özgürlükleri de göz önüne alınarak düzenleme, destekleme, denetleme aslına nazaran ele alındığı bir sistem oluşturulmalı, İlan Kurumu tesis edilmeli, Hazine, KOSGEB, İŞKR ve Kalkınma Ajansı Takviyeleri sağlanmalı hibe verilmelidir.
11) Dijital medya kurumlarında çalışanların gazeteci sayılmasını sağlayacak düzenlemenin de ortasında olduğu İnternet Yasası ve Basın Meslek Yasası vakit geçirilmeden çıkarılmalıdır.
Son çeyrek asırda ekonomik, siyasi ve teknolojik gelişmelerden yakından etkilenen medya bölümü değerli bir değişim ve dönüşüm sürecine girmiş, sayısız dijital medya kurumu kurulmuş ve ülke geneline yayılmış, lakin bu sürecin getirdiği karmaşık ve birbirini etkileyen meseleler tahlilsiz kalmıştır.
Günümüzde dijital platformları da kapsayan Medya Bölümü, ekonomik problemlerin yanı sıra yasal düzenleme eksiklikleri, basın özgürlüğü, yetişmiş eleman badiresi, teknik altyapı, istihdam ve etik üzere sıkıntılarla karşı karşıyadır.
Bu problemler tek bir kişi yahut kurumun tek başına tahlil üreteceği sıradanlikte olmayıp, toplumumuzu oluşturan tüm tarafların dayanağı ve gayretiyle ele alınacak kapsamdadır.
Teklifimiz; siyasetçilerden, hukukçulardan, bürokratlardan, akademisyenlerden, medya kuruluşlarından ve basın meslek örgütlerinden temsilcilerin bir ortaya gelmesi, ortak akıl oluşturulmasını amaçlayan toplantılarda dijital platformlar da dahil medya bölümüyle ilgili mevzuları bütün bilgileriyla ele alması, tahlil teklifleri üretilmesi ve bu tekliflerin gerekli yasal düzenlemelerle Türkiye’ye kazandırılmasıdır.”
TGK Genel Lider Yardımcısı Sefa Özdemir ile TGK Genel Koordinatörü Sinan Tunç’un da katıldığı komite toplantısında, Anadolu Yayıncılar Birliği Lideri Sinan Burhan da dijital mecra ile ilgili konuşma yaptı.
KAYNAK: İHA
Dijital Mecralar Kurulu’nun bugün TBMM’de yapılan toplantısına katılan TGK Genel Lideri Nuri Kolaylı, “Dijital mecralar, meseleler ve beklentiler” temalı bir konuşma yaptı. Kurul başkanlığını Hatay Milletvekili Doç. Dr. Hüseyin Yayman’ın yaptığı toplantıya çeşitli partilerden 17 milletvekili katıldı.
Türkiye genelinde faaliyet gösteren 9 gazeteciler federasyonu, 86 gazeteciler cemiyeti ve basın meslek kuruluşu ismine konuşan TGK Genel Lideri Nuri Kolaylı, konuşmasında şu görüşlere yer verdi:
“Teknolojide yaşanan süratli ilerlemenin paralelinde, bütün dünyanın değiştiği ve dönüştüğü bir müddetç yaşıyoruz. İnanılmaz bir süratle gerçekleşen bu süreç ekonomik, siyasi ve teknolojik gelişmeleri birlikteinde getiriyor.
Bu gelişmelerden yakından etkilenen medya bölümü de, bilhassa son çeyrek asırda değerli bir değişim ve dönüşüm sürecine girmiş, lakin vakit ortasında değişimlere paralel olarak yaşanan sıkıntıların çözümlenmesi bir yana, birbiri üzerine eklenmesiyle günümüzde adeta mukadderatına terk edilmiştir.
Bölümümüzde yaşanan sıkıntılar kıymet sırasına alınamayacak kadar büyük, karmaşık ve birbirini etkileyen niteliktedir.
Medya Bölümü, ekonomik problemlerin yanı sıra yasal düzenleme eksiklikleri, basın özgürlüğü, yetişmiş eleman zahmeti, teknik altyapı, istihdam ve etik pahaların farkında olmadan ya da bilerek ötelenmesi üzere meselelerle karşı karşıyadır.
Bu görüşmede medya kesiminde yaşadığımız bütün sıkıntılara ve bilgilerina değinmek yerine, bu sıkıntılardan dijital mecralara ait olanları sizler için özetlemek istiyorum.
Bu kapsamda birinci vakit içinderda internet yasasının eksikliğini dikkatlerinize sunuyorum.
süratle gelişen teknolojinin süratle gelişimi ve internet ağının şimdi her noktaya ulaşması ile birlikte, internet haberciliği hem bütün dünyada, birebir vakitte ülkemizde büyük bir gelişim gösterdi.
“İNTERNET HABER SİTELERİ”
Bölümde istihdam sağlayan gazete ve televizyonlarla muadil habercilik yapan kurumsal internet haber sitelerinin yanında, internet tabiriyle “kopyala yapıştır” kolaycılığından öteye gitmeyen haber siteleri de maalesef yer almaktadır.
Yasal boşluktan kaynaklanan sıkıntılar, her geçen gün daha da artmaktadır. İnternet medyasının yayıncılık, konusunda acil düzenlemeye gereksinimi vardır.
Bu kurumlarda habercilik yapan meslektaşlarımız da yapılacak düzenlemeyle gazeteci sayılmalıdır.
İstihdam sağlayan, gerçek manada habercilik yapan ve kurumsallaşan internet haber siteleri, Basın İlan Kurumu’na yeni ek kaynak bulunarak desteklenmelidir.
Bu gerçekleştiği takdirde; Genel Şura Üyesi olduğum için yakından takip ettiğim Basın İlan Kurumu’nun teknik altyapısı, internet sitelerine ilan ve reklam sevkini şimdiden gerçekleştirebilecek donanıma sahiptir.
Basın İlan Kurumu aracılığıyla yayınlanan bütün ilanlar, hali hazırda Türkiye genelinde bine yakın yaygın ve mahallî gazetenin internet sitesine entegre edilmiş “dijital ilan panosunda” yayımlanmaktadır. Türkiye’nin resmi ilan portalı olan “ilan.gov.tr” ile entegre çalışan sistem yardımıyla resmi ilanlar, gazetelerin basılı nüshalarının yanı sıra, gazetelerin internet sitelerinde de milyonlarca şahsa erişmektedir.
Bu dijital entegrasyon yardımıyla resmi ilanlar daha fazlaca görünür hale gelmiştir. Bu sayede Resmi ilanın yayınlanmasından beklenilen kamu menfaati de en üst düzeye çıkmıştır.
“üç boyutlu” KURALI HAKİM KILINMALIDIR
Tıpkı gazetelerde olduğu üzere radyo ve televizyonlar ile internet haber siteleri için de basın özgürlüğü kapsamında “Düzenleme, Destekleme ve Denetlemeyi” kapsayan “üç boyutlu” Kuralı hakim kılınmalıdır. Dalda yapılacak olan bu çalışmalar kararı toplumun gereksinimi olan tarafsız haberciliğin gerçekleşmesi sağlanırken, özel ömrün kapalılığının ihlali, şantaj habercilik, karşılık ve düzeltme haklarının korunması üzere sıkıntılı alanlara tahlil bulunacaktır.
Öte yandan cari açığa olumsuz katkı sağlayan ve memleketler arası dijital platformlara ve sitelere akan ulusal kaynaklar da bu biçimdece vergilendirilebilecek, denetim altına alınabilecektir. Bu mevzuda kapsamlı bir “İnternet Yasası” yahut “Sosyal Medya Yasası” hazırlıkları yapıldığı konusu gündemde bulunmasına rağmen, basın meslek örgütleri ve basın kuruluşları gelişmelerden habersiz kalmaktadır. Yasa taslağı TBMM’ye getirilmedilk evvel taraflar yasanın bilgileri konusunda bilgilendirilmeli, görüş ve teklifleri kesinlikle dikkate alınmalıdır.
İNTERNET YASASI “SOSYAL MEDYA” DÜZENLEMESİNİN GÖLGESİNDE KALMAMALI
yıllardır beklenen İnternet Yasası, son devirde gündeme gelen “sosyal medya” düzenlemesinin gölgesinde kalmamalı, internet ortamında faaliyet gösteren basın kuruluşlarının ve bu kurumlarda nazaranv yapan meslektaşlarımızın problemleri vakit geçirilmeden çözümlenmelidir. Bu kapsamda İnternet Gazeteciliği yapan muhabir, foto muhabiri, kameraman ve editör arkadaşlarımızın “Basın kartı” alması sağlanmalıdır.
Toplumsal medyaya yönelik yasa da epey dikkatli hazırlanmalı, söz ve basın özgürlüğünü yasaklayıcı değil, kişi hak ve özgürlüklerini savunan nitelikte unsurlar içermelidir.
Üstte özetlemeye çalıştığım dijital mecralardaki haberciliğe ve etik anlayışına ait meseleler, aslında mesleğimizin öbür mecralarını da kapsamaktadır. Bu niçinle Türk basını 2022 yılına girdiğimiz bu günlerde, gazetecilik mesleğini ve bu mesleği kimlerin yapabileceğini düzenleyen ‘Gazetecilik Meslek Yasası’na ivedilikle muhtaçlık duymaktadır.
Bilindiği üzere bu yasanın birinci adımı 5311 Sayılı Basın Birliği Yasası’dır. Basın Birliği Yasası 28 Haziran 1938 tarihinde yayınlanarak yürürlüğe girmiştir. Türk basınına “meslek odası” sistemini getirmek üzere çıkarılan Basın Birliği Yasası, ne yazık ki yalnızca 8 yıl yürürlükte kalmıştır.
Gerek şube kongrelerinin vaktinde yapılamaması, gerekse bir hayli bölgede gazete sahiplerinin toplantılara katılıp, kurulan kurullarda bakılırsav almaması niçiniyle yasa yalnızca Anadolu Ajansı’nda uygulanabilmiştir. Akabinde ortaya çıkan politik çekişmeler niçiniyle “mesleği yerine getirmek için Birliğe zarurî üye olmayı” gerektiren yasa, ne yazık ki 18 Haziran 1946’da yürürlükten kaldırılmıştır.
Günümüzde bu biçimde bir yasa olmayınca dileyen herkes, eğitimine ve bilgi birikimine bakılmaksızın bilhassa dijital medya kurumlarında “gazeteciyim” diyerek mesleğe başlayabilmektedir. halbuki gazetecilik/habercilik, özel eğitim gerektiren bir meslektir. Buna rağmen mesleğe girişte gazetecilik alanında eğitim görmüş olma koşulu bulunmamaktadır. Gazetecilik yapmak isteyen bir kimse, eğitim düzeyi ne olursa olsun işe girebilmekte, meslekte rahatlıkla yükselebilmektedir.
Basın kuruluşları, hatta hiç bir kaydı olmayan internet haber siteleri, yoldan geçen rastgele birini, eline bir fotoğraf makinesi – cep telefonu vererek istihdam edebilmektedir. Bunun bir sebebi de ucuz işgücü kullanmasıdır.
Bu durum, basın mesleğini her türlü istismara açık hale getirmektedir. Daha da üzücüsü habercilik, bilhassa dijital medyada tehdit ve şantaj aracı olarak kullanılmaktadır. İşin acısı; bu cins insanları basın mesleğinden uzaklaştıracak rastgele bir yasal düzenleme bulunmamaktadır.
‘Gazetecilik Meslek Yasası’ olmamasının kararı olarak; ismi “gazeteci” olan lakin mesleğimizi çıkarları için kullanmaktan öteki niyeti olmayan şahısların yakışıksız alakalarına şahit olmaktayız.
Kesimde “adına gazeteci” diyen lakin gazetecilik değil, kirli çıkar münasebetlerinin odağı olan bu beşerler basın mesleğini kirletmekte, toplumda mesleğimizin güvenilirliğini düşürmektedir. Bu kelamda gazeteciler, siyasetçilerle, endüstrici ve iş insanlarıyla, hatta kanundışı bireylerle içli dışlı ilgilere girmekte, rüşvet almakta, şahsi çıkarları uğruna basın mesleğinin onurunu ayaklar altına almaktan çekinmemektedir.
Gazetecilik mesleğinde bu çarpık durumu ortadan kaldırmak için, gazetecilik mesleğini ve bu mesleği kimlerin yapabileceğini düzenleyen “‘Gazetecilik Meslek Yasası” teknolojik gelişmeler de göz önüne alınıp, dijital medyayı da kapsayacak biçimde bir daha çıkarılmalıdır.
GAZETECİLİK MESLEK YASASI
bu biçimde bir düzenleme fikir özgürlüğünü kısıtlayıcı değil, tam bilakis haber alma özgürlüğünü gerçek manada hayata geçirmeyi sağlayıcı nitelikte olmalıdır.
Siyasetçilerin, bürokratların, hukukçuların, akademisyenlerin ve basın meslek kuruluşu temsilcilerinin iştirakiyle çalışma kümeleri oluşturularak Gazetecilik Meslek Yasası ülkemize kesinlikle kazandırılmalıdır.
Hem ülkemizde, tıpkı vakitte tüm dünyada dijital mecraları da kapsayan Medya Dalındaki meselelerin temelinde, ekonomik niçinler yer alıyor.
Ekonomik olarak ardında rastgele bir dayanak olmadan ayakta kalamayan medya kuruluşları, bütün dünyada, maalesef siyasi ve ekonomik güç odaklarının, yasa dışı yapılanmaların, bedelleri istismar eden çevrelerin ve buna benzeri gücü elinde bulundurmak isteyen çıkar kümelerinin denetimine boyun eğmek zorunda kalıyor.
Siyaset ve ticaret ile yakından bağlı bir meslek olan gazeteciliğin icrasında, siyaset ve ticaretin yayınları yönlendirmesine müsaade verilmemelidir.
Gelişmiş demokrasilerin şayet olmazsa olmazı pozisyonunda yer alan ve kuvvetler ayrılığı prensibiyle gerçekleşen ülke idarelerinin 4. gücü olarak kabul edilen medya, gerçek manada fonksiyonunu yerine getirebilmek için ekonomik bağımsızlığını sağlamak zorundadır. Dijital mecralarda yayıncılık yapan medya kuruluşları da bu kapsamda değerlendirilmelidir.
Dijital Medyanın, siyasal iktidar ve devlet kurumları da dâhil olmak üzere hiç bir güç odağının denetiminde olmadan hayatını sürdürmesini sağlayacak düzenlemelerin yapılması, demokrasinin gelişmesi ve yerleşmesi için zorunluluktur.
Bu niçinle, dijital medyanın ekonomik bağımsızlığını sağlayacak düzenlemeler yapılmalı, hem medya kuruluşları, birebir vakitte bu kuruluşlarda çalışan basın işçileri ekonomik baskıdan kurtarılmalıdır.
bu biçimde bir düzenlemeyle ekonomik bağımsızlığını kazanacak olan medya kuruluşları, rastgele bir kişi yahut güç odağının denetiminde olmadan, özgürce yayıncılık yapacak, topluma ve ülkeye gerçek manada hizmet eder hale gelecektir.
Kısa ve uzun vadeli tahlil tekliflerimiz:
Kısa ve uzun vadede alınması ve aşikâr bir aksiyon planı çerçevesinde yaşama geçirilmesi gereken tedbirler:
1) Medya bölümünde faaliyet gösteren gazete, televizyon, radyo ve kurumsal internet haber siteleri için kamu bankalarınca “kredi” sağlanmalıdır. Medya kuruluşlarına banka sicil durumuna bakılmaksızın faizsiz kredi verilmelidir.
2) Medya kuruluşlarının birikmiş SGK ile öbür vergilerinde indirim yapılmalı, indirim daha sonrası hesaplanacak borç taksitlendirilmelidir.
3) Gazete, televizyon, radyo ve kurumsal internet haber sitelerinde nazaranv yapan basın çalışanlarına ve başka basın kartı sahibi gazetecilere faizsiz kredi verilmelidir.
4) Televizyon kuruluşlarından alınan uydu bedellerinde indirim yapılarak TL’ye çevrilmeli, taksitlendirilmeli, RTÜK hisseleri düşürülerek, bir süre alınmamalıdır. Tüm RTÜK ödemeleri en az bir yıl ötelenmeli, mevcut borçların faizleri sıfırlanarak 72 aya varan vade ile yapılandırılmalıdır. Zarurî yayınlanan kamu spotları fiyatlandırılmalıdır.
5) Dijital medya dahil tüm mahallî basın kuruluşları, belediyeler ve kamu kurumları tarafınca ilan ve reklamlarla desteklenmeli; THY, Vakıfbank, Ziraat Bankası ve kamu ilanları mahallî medyaya yönlendirilmeli, ayrıyeten bakanlıklar fiyatlı Kamu Spotu ve zarurî yayın takviyesi vermelidir.
6) Gazete, radyo-televizyonlar ya da dijital mecra ayırımı yapılmaksızın tüm medya kesiminin sarf materyallerinde KDV sıfırlanmalıdır.
7) Gazete, radyo-televizyonlar ya da dijital mecra ayırımı yapılmaksızın tüm medya bölümüne indirimli güç takviyesi sağlanmalıdır.
8) Kalkınma Ajansları takviyeleri açısından kurumsal dijital medya kuruluşları sivil toplum örgütü statüsünde değerlendirilmelidir. bu biçimdece ajansların vereceği dayanak dilimi artırılmalıdır.
9) Medya Sektörü’nün ortasında bulunduğu sıkıntıların kısa, orta ve uzun vadede tahliline dönük Acil Tedbir Paketi açıklanmalıdır. Paket içeriğine ait kesimin ve üniversitelerin de ortasında bulunduğu bir Şura toplanmalıdır.
10) Gazeteler, radyo-televizyonlar ile internet sitelerinin basın özgürlükleri de göz önüne alınarak düzenleme, destekleme, denetleme aslına nazaran ele alındığı bir sistem oluşturulmalı, İlan Kurumu tesis edilmeli, Hazine, KOSGEB, İŞKR ve Kalkınma Ajansı Takviyeleri sağlanmalı hibe verilmelidir.
11) Dijital medya kurumlarında çalışanların gazeteci sayılmasını sağlayacak düzenlemenin de ortasında olduğu İnternet Yasası ve Basın Meslek Yasası vakit geçirilmeden çıkarılmalıdır.
Son çeyrek asırda ekonomik, siyasi ve teknolojik gelişmelerden yakından etkilenen medya bölümü değerli bir değişim ve dönüşüm sürecine girmiş, sayısız dijital medya kurumu kurulmuş ve ülke geneline yayılmış, lakin bu sürecin getirdiği karmaşık ve birbirini etkileyen meseleler tahlilsiz kalmıştır.
Günümüzde dijital platformları da kapsayan Medya Bölümü, ekonomik problemlerin yanı sıra yasal düzenleme eksiklikleri, basın özgürlüğü, yetişmiş eleman badiresi, teknik altyapı, istihdam ve etik üzere sıkıntılarla karşı karşıyadır.
Bu problemler tek bir kişi yahut kurumun tek başına tahlil üreteceği sıradanlikte olmayıp, toplumumuzu oluşturan tüm tarafların dayanağı ve gayretiyle ele alınacak kapsamdadır.
Teklifimiz; siyasetçilerden, hukukçulardan, bürokratlardan, akademisyenlerden, medya kuruluşlarından ve basın meslek örgütlerinden temsilcilerin bir ortaya gelmesi, ortak akıl oluşturulmasını amaçlayan toplantılarda dijital platformlar da dahil medya bölümüyle ilgili mevzuları bütün bilgileriyla ele alması, tahlil teklifleri üretilmesi ve bu tekliflerin gerekli yasal düzenlemelerle Türkiye’ye kazandırılmasıdır.”
TGK Genel Lider Yardımcısı Sefa Özdemir ile TGK Genel Koordinatörü Sinan Tunç’un da katıldığı komite toplantısında, Anadolu Yayıncılar Birliği Lideri Sinan Burhan da dijital mecra ile ilgili konuşma yaptı.
KAYNAK: İHA